Fairtrade heeft verschillende instrumenten om kinderarbeid te bestrijden en te voorkomen zoals de betaling van de Fairtrade minimumprijs en premie, Fairtrade standaarden op het gebied van kinderarbeid en ondersteuning van coöperaties en plantages bij het ontwikkelen van een monitoring systeem om kinderarbeid aan te pakken.
Structureel te lage prijzen
Een van de belangrijkste oorzaken van de schending van mensenrechten, waaronder kinderarbeid, zijn de structureel te lage prijzen die voor grondstoffen worden betaald.
In 2017 zakte de cacaoprijs op de wereldmarkt naar een historisch dieptepunt.
Boeren dreigen hierdoor nog dieper in de armoede weg te zakken met alle gevolgen van dien voor kinderarbeid.
De unieke eisen van Fairtrade op het gebied van de betaling aan boerenorganisaties, door middel van de Fairtrade minimumprijs en een niet-onderhandelbare Fairtrade premie, dragen bij aan het voorkomen en tegengaan van mensenrechten-schendingen.
Daarnaast zijn er specifieke Fairtrade standaarden op het gebied van kinderarbeid en worden coöperaties ondersteund bij het ontwikkelen van een eigen aanpak om kinderarbeid te voorkomen en te bestrijden.
Fairtrade standaarden
Fairtrade coöperaties en -plantages moeten zich houden aan de Fairtrade standaarden over kinderarbeid. Deze zijn gebaseerd op de conventies van de ILO en het Kinderrechtenverdrag van de Verenigde Naties.
Dat betekent dat kinderen onder de 15 niet mogen werken.
Kinderen ouder dan 15 mogen werk doen dat bij hun leeftijd past, maar alleen als het in veilige omstandigheden gebeurt en hun scholing of ontwikkeling niet in gevaar brengt.
Werken is niet altijd kinderarbeid.
Kinderen mogen hun ouders na schooltijd of in de vakantie helpen. Fairtrade heeft hierbij een aantal strikte voorwaarden gedefinieerd.
We onderscheiden drie categorieën kinderarbeid
- Ergste vormen van kinderarbeid zoals slavernij, seksuele uitbuiting en het gebruik van kinderen in onwettige activiteiten
- Gevaarlijk werk
- Werk dat wordt uitgevoerd onder de wettelijk vastgestelde minimumleeftijd
De boerenorganisaties en plantages die zich bij Fairtrade hebben aangesloten worden jaarlijks gecontroleerd door onafhankelijke inspecteurs. Het betreft hier aangekondigde en onaangekondigde inspecties. Wanneer kinderarbeid wordt aangetroffen wordt onmiddellijk actie ondernomen. Het kind wordt uit de arbeidssituatie gehaald en er wordt voor gezorgd dat hij of zij weer naar school kan. Verder wordt de coöperatie ondersteund bij zoeken naar een structurele oplossing, zodat het betreffende kind niet ergens anders aan het werk gaat en het werk niet overgenomen wordt door een ander kind.
Eigen aanpak
Uiteraard wil Fairtrade niet alleen op kinderarbeid reageren, maar ook actief aan preventie doen. Daarom is het belangrijk dat coöperaties en hun leden verder gaan dan controles en certificering en hun eigen aanpak in de gemeenschap ontwikkelen om kinderarbeid structureel te bestrijden en te voorkomen.
De coöperaties onderzoeken waar het risico op kinderarbeid het grootst is in hun gemeenschap en ondernemen acties om deze risico’s weg te nemen. Kinderen en jongeren worden in dit proces een belangrijke rol toebedeeld. De coöperaties zetten kinderarbeid comités op waar ook jongeren lid van zijn. Deze comités werken aan het vergroten van de bewustwording rondom kinderarbeid in hun gemeenschap en weten wat ze moeten doen als er kinderarbeid wordt aangetroffen.
Verder ontwikkelen ze samen met de gemeenschap activiteiten om kinderarbeid te voorkomen.
Dergelijke systemen worden momenteel opgezet bij coöperaties in Belize, Paraguay, Ghana, Ivoorkust, Kenia, India, Madagaskar, Swaziland en de Dominicaanse Republiek. Bewustwording rondom kinderarbeid en kinderrechten is heel hoog bij deze coöperaties. Ze nemen het voortouw om de grootste risico’s op kinderarbeid te identificeren en deze waar mogelijk weg te nemen.
In Ivoorkust maakt het opzetten van een dergelijk monitoring systeem deel uit van een groter project, It takes a village to protect a child, waarin veel aandacht is voor verbetering van onderwijs voor kinderen en jongeren.
De drie deelnemende coöperaties aan dit project zijn bijvoorbeeld nu allemaal een school aan het bouwen in een gebied waar er geen school is of alleen een school van bamboe en waar kinderen ver moeten lopen om de school te bereiken. Een goede school dichter bij huis zorgt ervoor dat er meer kinderen naar school gaan en er dus minder aan het werk zijn.
